Rozpoczynając artykuł dotyczący problematyki posiadania, w pierwszej kolejności przypomnieć trzeba, że odpowiedzialność karną za posiadanie regulują przepisy nie kodeksu karnego, a ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii (ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii). Wspomniana ustawa, nie używa pojęcia „narkotyku”, a substancji psychoaktywnej, psychotropowej, środka odurzającego czy zastępczego. Najprościej rzecz ujmując, są to środki pochodzenia naturalnego lub syntetycznego, oddziałowujące na ośrodkowy układ nerwowy.

Wykaz substancji posiadanie których jest w Polsce zakazane, zawiera załącznik do wspomnianej wyżej ustawy. Co istotne posiadanie wymienionych substancji jest penalizowane (karalne) niezależnie od źródła ich pochodzenia. W naszej praktyce jako obrońców zdarza się, że Klienci przeświadczeni o nabyciu środków w kraju gdzie ich posiadanie nie jest karane jak na podstawie obowiązujących w naszym prawodawstwie regulacji, wyrażają pogląd o zwolnieniu ich od odpowiedzialności. Musimy w tym miejscu Państwu wyjaśnić, że tak prezentowany pogląd jest dalece błędny. Do popełnienia omawianego czynu, dochodzi niezależnie od miejsca „nabycia” substancji lub środka i brak jest w tym zakresie odstępstw prawnych.

Odpowiedzialność prawnokarna w sytuacji posiadania substancji lub środków jak wskazano wyżej, klaruje się następująco: ustawa o przeciwdziałaniu narkomanii przewiduje, że ten, kto posiada środki odurzające lub substancje psychotropowe podlega karze pozbawienia wolności do lat 3. Jeżeli sprawca posiada przy sobie „znaczne” ilości takich substancji lub środków, wówczas kara pozbawienia wolności wynosi od 6 miesięcy do 8 lat. Regulacje ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii regulują również tzw. „wypadek mniej wagi” w sytuacji, w której sąd może orzec grzywnę, karę ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku. Wypadek mniejszej wagi nie jest definiowany ustawowo. Dopiero analiza całokształtu okoliczności towarzyszącym popełnienia czynu (posiadania substancji, środka) pozwoli na oszacowanie możności skorzystania z jego dobrodziejstwa. Ocena czy w danej sprawie zachodzi wypadek mniejszej wagi, jest rzeczą niezwykle istotną. Zdać trzeba sobie sprawę bowiem, że zaistnienie omawianego wypadku wpływa wymiar stosowanej wobec sprawcy kary i stanowi podstawę do orzeczenia kary łagodniejszej.

Rzeczą niezwykle istotną pozostaje, skorzystanie z pomocy obrońcy na możliwie najwcześniejszym etapie postępowania. Sprawca czynu potocznie nazywanego „posiadaniem narkotyków”, w sytuacji dopuszczenia się czynu po raz pierwszy dysponuje możliwościami skorzystania z regulacji wspomnianej już wcześniej ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii.

Kara choć z perspektywy przepisu może wydawać się łagodna, w praktyce wiemy, że bywa niezwykle dolegliwa dla sprawcy. Co raz więcej zawodów obecnie wymaga statusu „niekaralności”. W sytuacji skazania z czyn w istocie „błahy” – z perspektywy sprawcy – nie zmienia faktu, że oprócz skazania, kary, kolejną kwestią, z której zdać trzeba sobie sprawę, jak fakt odnotowania skazania w Krajowym Rejestrze Karnym (KRK). Jasnym w takiej sytuacji pozostaje konsekwencja, niemożności spełnienia wymogu statusu „niekaralności” i być może utrata perspektywy na uzyskanie wymarzonego zatrudnienia.

Spotykając się z problematyką posiadania jako obrońcy, bardzo często zwracamy swoim Klientom uwagę, że każdy szczegół dotyczący popełnienia czynu ma znaczenie. Dla przykładu rozbieżnie odnoszą się Sądy do sytuacji, kiedy na wskazane wyżej okoliczności składają się, czy do ilość substancji, środka, jak również jego przeznaczenie. Wydaje się i pojawiają się orzeczenia, że odmiennie należy traktować sytuację kiedy ilość jest nieznaczna – nie należy mylić ze śladową – a substancja była posiadana przez sprawcę na własny użytek. Pojawia się też w orzecznictwie problematyka posiadania „krótkotrwałego”. O ile nie należy mylić wpływu wskazywanych wyżej okoliczności na zaistnienie podstaw do ponoszenia odpowiedzialności karnej, tak z całą stanowczością stwierdzić trzeba, że wspominane okoliczności mają wpływ na wysokość orzeczonej kary.

Ustawa penalizująca omawiane zachowanie przewiduje katalog możliwości, z których skorzystać może potencjalny sprawca. Pamiętając więc o konsekwencjach ewentualnego skazania, nie należy ich wykluczać na wczesnym etapie postępowania i rezygnować ze swoich uprawnień – co częste – przy okazji pierwszego spotkania z organami ścigania.